In tumoren ligt een schat aan informatie verborgen over het afweersysteem van patiënten. Die informatie kan worden onthuld door dunne plakjes tumor onder een microscoop te leggen. Het is dan mogelijk om cellen in de tumor in verschillende kleuren te laten oplichten, afhankelijk van de eigenschappen van de cel. Het AVL heeft een laboratorium analist nodig om dit proces te optimaliseren, zodat pathologen en artsen beter kunnen voorspellen welke patiënt baat heeft bij immuuntherapie, en welke niet.

“Wij willen weten wat er in een tumor gebeurt”, zegt tumorimmunoloog Karin de Visser, groepsleider van de afdeling Tumor Biologie en Immunologie. Zij bestudeert daarom hele dunne plakjes kankerweefsel onder een microscoop. “Tumoren bestaan uit kankercellen en uit verschillende soorten afweercellen. Wij willen weten hoe al die cellen op elkaar reageren.”

Om bepaalde cellen te herkennen krijgen ze een kleuring. Maar dat is een ingewikkeld proces. Op dit moment is het slechts mogelijk om drie, hooguit vier, kleuringen tegelijkertijd toe te passen, waarmee er dus maar enkele afweercellen in beeld kunnen worden gebracht. “Je kunt bijvoorbeeld alle afweercellen rood laten oplichten. Dan kun je zien wat hun positie ten opzichte van de kankercellen is”, zegt De Visser. “Maar dat is niet voldoende want het vertelt niet of een afweercel actief is, of dat deze naast een kankercel ligt die de afweercel remt.”

Niet één maar tien soorten cellen bestuderen
Wereldwijd wordt er gewerkt aan nieuwe technieken om verschillende moleculen en eiwitten tegelijkertijd op het oppervlak van cellen te kleuren. Het AVL wil een analist aanstellen die uitzoekt welke technieken het beste te gebruiken zijn. “Wij willen die technieken naar het AVL halen”, zegt Karin de Visser. “Dan kunnen we het aantal kleuringen per tumormonster omhoog brengen tot negen of tien, zodat we op een dieper niveau de afweercellen in een tumor kunnen bestuderen. Je kunt dan bijvoorbeeld zien of afweercellen geactiveerd zijn, of dat ze in slaapstand verkeren.”

Met een hoger aantal kleuringen valt er ook meer kennis te halen uit de vaak beperkte hoeveelheid onderzoeksmateriaal van patiënten, want tumorbiopten zijn meestal niet groter dan een kwart doperwtje. De Visser: “Het maakt daarom veel uit of je in een biopt één, of tien soorten cellen kunt bestuderen.”

Welke patiënt heeft baat bij immuuntherapie
De analist zal samenwerken met onderzoekers, pathologen en artsen. Karin: “Onderzoekers krijgen met deze technieken meer inzicht in de interactie tussen afweercellen en kankercellen. Zo kunnen zij de immuuntherapieën verbeteren. Pathologen en artsen zullen de techniek inzetten om te voorspellen welke patiënt baat heeft bij immuuntherapie, en welke niet. Daarmee kan in de toekomst de immuuntherapie beter toegespitst worden op de individuele patiënt.”

 

Waarom reageert de ene patiënt wel goed op immuuntherapie en de ander niet, terwijl hun ziektebeeld hetzelfde is? Dat wil ik uitzoeken!
Karin de Visser