Patiënten die een ‘doelgerichte therapie’ tegen hun kanker krijgen, raken vaak snel resistent tegen het medicijn. Door patiënten twee, drie of zelfs vier medicijnen tegelijk te geven kan resistentie worden voorkomen. Maar welke combinatie van medicijnen werkt het beste? En tegen welke soorten kanker? De opties lijken eindeloos. Nieuwe computertechnologieën bieden uitkomst: ze kunnen namelijk patronen ontdekken in die grote hoeveelheid opties.

Deling van tumorcellen tegengaan
Doelgerichte therapieën zijn behandelingen die de deling van tumorcellen tegengaan. Ze blokkeren de aanmaak van specifieke eiwitten die essentieel zijn voor de tumorcellen om te kunnen groeien en overleven. Het probleem met deze doelgerichte therapieën is echter dat kankercellen snel manieren vinden om het medicijn te omzeilen. “De kankercel hoeft maar één eiwit aan te passen waardoor de behandeling niet meer werkt en hij weer lekker door kan groeien”, zegt computationeel bioloog Lodewyk Wessels. “Die resistentie is te voorkomen door patiënten meerdere doelgerichte therapieën tegelijk te geven.”

Dataset met informatie over cellen en medicijnen
Wessels is gespecialiseerd in het maken van algoritmes die patronen ontdekken in grote hoeveelheden data over kanker. Voor dit onderzoeksproject legt hij een ‘big dataset’ aan over de eigenschappen van honderden verschillende kankersoorten. “Ook stoppen we informatie over de werking van honderden verschillende kankermedicijnen in de dataset: op welke eiwitten grijpen deze medicijnen in? En gaan de kankercellen ook dood?”

Vervolgens laat hij een computeralgoritme op de dataset los. “Dit algoritme is gebaseerd op kunstmatige intelligentie en zal patronen herkennen die wijzen op medicijncombinaties die mogelijk goed werken bij een bepaalde tumor”, zegt hij. “Mijn onderzoeksgroep gaat hierna deze medicijnen testen op kankercellen die gekweekt worden in het laboratorium.”

Alle patiënten een behandeling op maat
Wessels hoopt dat zijn onderzoek leidt tot een behandeling op maat voor elke kankerpatiënt. “In de toekomst zullen we een paar cellen uit de tumor van een patiënt halen en de eigenschappen uitlezen. Vervolgens zetten we het algoritme in om te bepalen welke medicijncombinatie de patiënt nodig heeft. Het duurt misschien nog tien tot vijftien jaar voor we het algoritme kunnen toepassen bij patiënten, maar we moeten alle kansen aangrijpen om resistentie bij patiënten te voorkomen”, zegt Lodewyk Wessels. “En dit onderzoek vormt daarvoor de basis.”