Wetenschappelijk directeur van het Nederlands Kanker Instituut Thijn Brummelkamp krijgt de Spinozapremie. Dit is de hoogste onderscheiding in de Nederlandse wetenschap, die de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) toekent aan onderzoekers die internationaal tot de besten behoren. Brummelkamp krijgt de prijs voor zijn baanbrekende en inspirerende wetenschappelijke prestaties, die bijdragen aan de zoektocht naar nieuwe medicijnen voor onder meer kanker en infectieziekten.
Van meet af aan doet Thijn Brummelkamp met regelmaat belangrijke ontdekkingen. De impact van zijn werk beperkt zich bovendien niet tot zijn eigen onderzoeksgroep. Wereldwijd profiteren wetenschappers van zijn zelf bedachte technieken waarmee ze in menselijk DNA de werking van genen kunnen bestuderen. Zijn werk draagt daardoor bij aan de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen voor infectieziekten en kanker.
Van ebola tot kanker
Brummelkamp’s vindingen raken verrassend diverse onderwerpen: het ebolavirus, kanker, vetstofwisseling… “Ik focus bewust niet op één pad, maar juist op onderzoek waarmee ik in allerlei richtingen ontdekkingen kan doen die mens en wetenschap nieuwe inzichten bieden.” Naast zijn rol als groepsleider en wetenschappelijk directeur van het Nederlands Kanker Instituut, het onderzoeksinstituut van het Antoni van Leeuwenhoek, is hij hoogleraar experimentele genetica aan de Universiteit Utrecht en verbonden aan Oncode Institute.
In de afgelopen twintig jaar hebben onderzoekers wereldwijd Brummelkamp’s zelf ontwikkelde techniek om genen te remmen gebruikt in bijna al hun zoektochten naar nieuwe kankermedicijnen. Daarnaast ontrafelde hij bijvoorbeeld hoe het ebola-virus in menselijke cellen kan komen. De eerste effectieve ebola-behandeling die andere onderzoekers later ontwikkelden bleek aan te grijpen op precies die route. En recent nog verraste hij de wetenschap (en zichzelf) door boven tafel te krijgen waarom kankercellen doodgaan aan chemotherapie. Voor deze twee (en vele andere) vindingen gebruikte hij een andere, ingenieuze techniek die het mogelijk maakt om de functie van menselijke genen op grote schaal te bestuderen.
Spreken met cellen
Dat alles bokst hij voor elkaar door creatief met DNA te experimenteren en zo te ontdekken hoe menselijke genen nu eigenlijk echt werken. In hem zit een onuitputtelijke drive om te zoeken, bevragen en doorzetten: “Ik verbaas me regelmatig over hoeveel we nog niet weten over onze eigen cellen. En dus hoe ontzettend veel we nog kunnen ontdekken – hoe leuk is dat? Ik vind dat prachtig. Via mijn experimenten ben ik als het ware continu in gesprek met de menselijke cel. Ik stel steeds weer nieuwe vragen waarmee ik de cel verleid om antwoorden te geven die zijn geheimen blootleggen.”
Cruciaal voor écht grensverleggend onderzoek is dat het zich niet vooraf laat uitdenken, benadrukt hij. “Al mijn belangrijke vindingen komen voort uit vrij te besteden geld voor creatief onderzoek, waarbij je nieuwe paden mag inslaan naar nog onbekende bestemmingen. Bij veel financiers moet je projecten juist steeds meer helemaal uitdenken van tevoren. Dat neemt de ruimte weg die je nodig hebt om grenzen te verleggen.”
Diepgaand inzicht
Voor een toekomst waarin minder mensen overlijden aan kanker moet de wetenschap juist die grenzen voorbij. “Fundamenteel onderzoek speelt daarin een sleutelrol”, zegt Brummelkamp. “Diepgaand inzicht in de moleculaire basis van kanker hebben we nodig voor baanbrekende innovaties, van vroegtijdige opsporing tot nieuwe therapieën.”
Op 14 oktober krijgt Brummelkamp de Spinozapremie uitgereikt door NWO in Den Haag. De prijs gaat gemoeid met 1,5 miljoen euro, te besteden aan wetenschappelijk onderzoek. “Het is fantastisch om de premie vrij te kunnen besteden aan fundamenteel onderzoek, waarmee we onze kennis over de werking van kankercellen kunnen verdiepen.”
Over de Spinozapremie
De NWO-Spinozapremie is de hoogste onderscheiding in de Nederlandse wetenschap voor onderzoekers die naar internationale maatstaven behoren tot de allerbeste wetenschappers wereldwijd. Ze doen baanbrekend onderzoek en zijn een inspiratie voor beginnende onderzoekers. De prijs is vernoemd naar Baruch Spinoza (1632-1677), een internationaal vermaarde Nederlandse wetenschapper en een sprekend voorbeeld van vrijheid van onderzoek.
Het onderzoek van het Antoni van Leeuwenhoek worde mede mogelijk gemaakt door KWF Kankerbestrijding en de AVL Foundation.
Comments are closed.